Nhiều nhóm ngành chủ lực tạo động lực tăng trưởng mới cho xuất khẩu nông sản

Nguồn: Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đồ họa: Phương Anh

Nhiều mặt hàng chủ lực đạt kim ngạch cao

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), xuất khẩu nông, lâm, thủy sản (XK NLTS) tháng 2/2025 ước đạt 4,4 tỷ USD, tăng 37,2% so với tháng 2/2024, đưa tổng kim ngạch XK NLTS 2 tháng đầu năm 2025 đạt 9,38 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024.

Đáng chú ý, trong bức tranh XK NLTS 2 tháng đầu năm 2025 có nhiều mặt hàng chủ lực đạt kim ngạch cao về số lượng và giá trị, có mức tăng trưởng rất mạnh. Cụ thể, tổng khối lượng và giá trị XK cà phê đạt 284 nghìn tấn và đạt giá trị 1,58 tỷ USD, giảm 28,4% về khối lượng nhưng tăng 26,2% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Giá cà phê XK bình quân ước đạt 5574,5 USD/tấn, tăng 76,3% so với cùng kỳ năm 2024. Năm nay, dự kiến XK cà phê có thể đạt 6 tỷ USD. Giá trị XK thủy sản đạt 1,42 tỷ USD, tăng 18,6%; giá trị XK lâm sản đạt 2,68 tỷ USD, tăng 11,9%. Cùng với đó, khối lượng và giá trị XK cao su đạt 280,6 nghìn tấn và 532,9 triệu USD, giảm 5,9% về khối lượng nhưng tăng 24,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Sản phẩm chăn nuôi có tổng giá trị XK đạt 72,2 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ năm 2024. Giá trị XK gỗ và sản phẩm gỗ đạt 2,52 tỷ USD, tăng 12,4% so với cùng kỳ năm 2024…

Tuy nhiên, có một số mặt hàng chủ lực có sự sụt giảm như rau quả, gạo, hạt điều, hạt tiêu… Đơn cử, mặt hàng rau quả có giá trị XK tháng 2/2025 ước đạt 350 triệu USD, đưa tổng giá trị XK hàng rau quả 2 tháng đầu năm 2025 đạt 724,5 triệu USD, giảm 11% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng khối lượng và giá trị XK gạo 2 tháng đầu năm 2025 đạt 1,1 triệu tấn và 613 triệu USD, tăng 5,9% về khối lượng nhưng giảm 13,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.

Theo nhận định của Thứ trưởng Bộ NN&MT Phùng Đức Tiến, để tăng tốc trong những tháng tới, cần phát huy những mặt hàng có lợi thế. Với những mặt hàng đang có sự tụt giảm về kim ngạch XK, hiện chúng ta cũng đã có hệ thống giải pháp để có thể duy trì được đà tăng trưởng ở những tháng sau này.

Ví dụ, với lúa gạo, giá gạo XK bình quân 2 tháng đầu năm 2025 ước đạt 553,6 USD/tấn, giảm 18,3% so với cùng kỳ năm 2024 nhưng những ngày đầu tháng 3/2025, giá gạo XK bắt đầu nhích lên. Năm ngoái, XK gạo đạt con số 9,15 triệu tấn, năm nay dự kiến XK gạo đạt con số trên dưới 9 triệu tấn. Việc đầu tư vào gạo chất lượng cao, cùng với đa dạng hóa thị trường sẽ là cách để có thể duy trì được sản lượng và giá trị XK.

Khai thác dư địa, tiềm năng và lợi thế để đạt tăng trưởng 4%

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho hay, năm 2025, Chính phủ giao chỉ tiêu cho tăng trưởng nông nghiệp là 4%. Với lĩnh vực trồng trọt chiếm khoảng 43% tổng giá trị toàn ngành nông nghiệp, tăng trưởng lĩnh vực này cao nhất đạt con số 2,2%. Lĩnh vực chăn nuôi với quy mô 5% GDP và chiếm khoảng 26% tổng giá trị toàn ngành nông nghiệp, tăng trưởng cao nhất lĩnh vực này là 5,92% (năm 2022); thủy sản chiếm 28% trong tổng giá trị toàn ngành nông nghiệp, tăng trưởng từ 3,5 - 3,8%; lâm nghiệp chiếm tỷ trọng không lớn trong tổng giá trị toàn ngành nông nghiệp nhưng tăng trưởng bình quân ở mức trên dưới 7%. Đây là những dư địa cần phải rà soát để tính toán trong cơ cấu ngành hàng cũng như tốc độ tăng trưởng để đảm bảo về đích 4% như mục tiêu Chính phủ đã đặt ra.

Để đạt mục tiêu XK năm 2025, ông Phùng Đức Tiến cũng nhấn mạnh, khoa học công nghệ là giải pháp đầu tiên, vì thế cần thúc đẩy giải pháp này một cách mạnh mẽ và quyết liệt hơn. “Khoa học, công nghệ chiếm 55% giá trị gia tăng của toàn ngành, tuy nhiên, tới đây, khoa học công nghệ phải đưa vào chương trình giống, chương trình canh tác, bảo vệ thực vật, thú y, phòng bệnh, từ đó gắn với kinh tế tuần hoàn, truy xuất được nguồn gốc và minh bạch hóa những sản phẩm XK” - ông Tiến nói.

Đối với chế biến và chế biến sâu, hiện Việt Nam mới chỉ XK bằng “bao” (có nghĩa là xuất thô) trong khi thế giới XK bằng “gói” (XK sản phẩm tinh), giá trị gia tăng chính là ở chỗ này.

Trong bối cảnh diện tích trồng không tăng thì vấn đề năng suất, chất lượng và vùng nguyên liệu gắn với chế biến sâu, đây chính là dư địa để Việt Nam có thể đạt được mục tiêu XK NLTS năm 2025 và làm tiền đề cho XK trong giai đoạn 2026 - 2030.

Bộ NN&MT cũng khẳng định, tuy thuận lợi và có nhiều dư địa để đẩy mạnh XK nhưng những biến động của thị trường trong thời gian tới luôn khó lường. Bộ này sẽ phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Công thương thúc đẩy mở cửa thị trường mới, nhất là thị trường Halal, đồng thời duy trì tốt những thị trường truyền thống, tránh việc phụ thuộc vào 1 hoặc 2 thị trường nhất định.

Bộ NN&MT đề nghị, các địa phương, các doanh nghiệp sản xuất, XK các sản phẩm nông nghiệp cần chuẩn bị vùng trồng, vùng nuôi một cách kỹ lượng, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc để có vùng nguyên liệu minh mạch, rõ ràng. Mỗi thị trường đều có tiêu chuẩn, quy chuẩn riêng nhưng nếu sản xuất đáp ứng tốt các yêu cầu về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc chắc chắn sẽ luôn tìm thấy cơ hội.