Sáng 5/11 tại Hà Nội, Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức tọa đàm “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic chất lượng cao”, với sự tham dự của đại diện các cơ quan quản lý, chuyên gia y tế, hiệp hội doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế.
Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Quốc hội đang xem xét hai nghị quyết quan trọng về chăm sóc sức khỏe nhân dân, được kỳ vọng sẽ mở ra cơ chế mới thúc đẩy phát triển ngành dược Việt Nam theo hướng hiện đại và bền vững.
Thuốc generic – giải pháp giảm gánh nặng chi phí y tế
Phát biểu khai mạc, ông Lê Thanh Kim, Phó Tổng Biên tập Báo Đại biểu Nhân dân, nhấn mạnh, tọa đàm nhằm cung cấp thêm luận cứ khoa học và thực tiễn phục vụ việc xây dựng, hoàn thiện chính sách y tế và dược phẩm, góp phần bảo đảm người dân được tiếp cận thuốc an toàn, hiệu quả và có giá hợp lý.
 |
| Cuộc toạ đàm diễn ra ngày 5/11. |
Tại tọa đàm, ông Luke Treloar, Giám đốc Khối Tư vấn Chiến lược Ngành Y tế và Khoa học đời sống, Công ty KPMG Việt Nam, trình bày Báo cáo “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic tại Việt Nam”. Ông cho biết, Việt Nam đang đối mặt với xu hướng già hóa dân số nhanh và gánh nặng bệnh không lây nhiễm ngày càng lớn, trong khi chi tiêu y tế bình quân đầu người tăng gấp đôi tốc độ tăng thu nhập khả dụng.
Theo báo cáo, giai đoạn 2024 – 2029, chi tiêu y tế dự kiến tăng 17,6% mỗi năm, trong khi thu nhập khả dụng chỉ tăng 11%. Tỷ trọng chi tiêu y tế trong thu nhập cá nhân có thể tăng từ 8,1% năm 2020 lên 13,3% năm 2029, tạo áp lực tài chính đáng kể cho người dân. Trước thực tế này, phát triển thuốc generic chất lượng cao được coi là giải pháp chiến lược để giảm chi phí điều trị mà vẫn đảm bảo khả năng tiếp cận thuốc.
Ông dẫn chứng, việc sử dụng thuốc generic tại châu Âu đã giúp giảm 49–69% chi phí chăm sóc sức khỏe, đồng thời tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế. Nếu Việt Nam phát triển và sử dụng rộng rãi thuốc generic chất lượng cao theo tiêu chuẩn châu Âu thì có thể giảm đáng kể chi phí điều trị và nâng cao hiệu quả của hệ thống y tế quốc gia.
Ông Gregory Charitonos, Chủ tịch Tiểu ban Thuốc tiêu chuẩn châu Âu (EuroCham), khẳng định, yếu tố then chốt của sự phát triển bền vững trong ngành dược là tiêu chuẩn cao và đồng bộ. Việt Nam cần coi việc tuân thủ tiêu chuẩn EU-GMP không phải là rào cản, mà là nền tảng cần thiết để nâng cao năng lực sản xuất và vị thế cạnh tranh quốc tế.
Thị trường thuốc generic - động lực tăng trưởng mới
Theo báo cáo của KPMG, thị trường dược phẩm Việt Nam đang tăng trưởng nhanh, từ 4 tỷ USD năm 2019 lên 9,2 tỷ USD năm 2029. Trong đó, thuốc generic giữ vai trò chủ đạo, tăng thị phần từ 55,2% lên 62,4% trong giai đoạn 2019–2029, với tốc độ tăng trưởng kép đạt 11% mỗi năm.
Cũng theo báo cáo, Việt Nam hiện có 288 cơ sở sản xuất dược phẩm, song chỉ 20 cơ sở đạt chuẩn EU-GMP, trong đó 12 cơ sở thuộc doanh nghiệp trong nước. Con số này cho thấy khoảng cách đáng kể về công nghệ và năng lực giữa ngành dược Việt Nam và các nước có nền công nghiệp phát triển.
 |
| Các đại biểu tham dự toạ đàm. |
Chi phí đầu tư lớn để đạt chuẩn quốc tế là một trong những rào cản chính. Phần lớn doanh nghiệp dược nội địa có quy mô nhỏ, hạn chế nguồn vốn và khó tiếp cận tín dụng ưu đãi. Cùng với đó, các thủ tục hành chính chồng chéo và quy trình cấp phép kéo dài khiến thuốc generic khó tiếp cận thị trường đúng thời điểm, làm tăng chi phí và giảm khả năng cạnh tranh.
Các chuyên gia EuroCham cho rằng việc đạt chuẩn EU-GMP không chỉ giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường quốc tế mà còn nâng cao uy tín trong nước, tạo điều kiện cho chuyển giao công nghệ và thu hút đầu tư.
Đại diện cơ quan quản lý, ông Nguyễn Thành Lâm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), cho biết Việt Nam đã có đầy đủ cơ sở pháp lý để thúc đẩy phát triển thuốc generic. Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược đến năm 2030 đặt mục tiêu 75% thuốc generic được sản xuất trong nước. Luật Dược cũng quy định ưu tiên sử dụng thuốc generic trong mua sắm bằng ngân sách nhà nước và bảo hiểm y tế.
Theo ông Lâm, hiện khoảng 80% lượng thuốc sử dụng tại các cơ sở y tế công lập là thuốc generic. Ông khẳng định, thời gian cấp phép thuốc đã được rút ngắn đáng kể nhờ số hóa quy trình. Nếu như trước đây trung bình mất 15,7 tháng, thì đến năm 2024 chỉ còn 11,6 tháng, và dự kiến năm 2025 còn khoảng 10,3 tháng.
| “Giống như cách chúng ta đã thu hút được Samsung - một tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới, đến đầu tư và hình thành chuỗi sản xuất thì trong lĩnh vực dược, cũng cần những chính sách đủ mạnh để các tập đoàn lớn lựa chọn Việt Nam làm điểm đến sản xuất thuốc”, ông Nguyễn Công Hoàng nhấn mạnh. |
Với mong muốn người dân được tiếp cận thuốc chất lượng tốt, giá thành hợp lý, PGS.TS Nguyễn Công Hoàng, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên, đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên, cho rằng Việt Nam cần hướng đến mục tiêu “đưa thuốc generic chất lượng cao về trong nước”.
Theo ông, ba yếu tố then chốt cần tháo gỡ gồm chính sách thuế, cơ chế hợp tác công - tư, và quy định đối với doanh nghiệp nước ngoài
Đại biểu Dương Tuấn Đức, Trưởng ban Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế (Bảo hiểm Xã hội Việt Nam), nhấn mạnh cần đổi mới cơ chế đấu thầu và xác định nhu cầu thuốc dựa trên dịch tễ học, mở rộng đấu thầu tập trung quốc gia với nhóm thuốc generic, đặc biệt là thuốc nhóm 1.
TS. Trần Hồng Nguyên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, cho rằng Việt Nam cần chính sách thiết thực hơn về tài chính, đất đai và thuế, đồng thời khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ để phát triển sản xuất thuốc generic phục vụ trong nước và xuất khẩu.
Với tiềm năng tăng trưởng lớn và sự hỗ trợ từ chính sách, các đại biểu nhận định, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm sản xuất dược phẩm của khu vực nếu duy trì cam kết về tiêu chuẩn, cải thiện thể chế và tạo dựng niềm tin của người dân vào chất lượng thuốc trong nước.
